គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៥៣៤ មក ប្រទេសបារាំងបានដាក់អាណានិគមទៅលើបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនជាពិសេសនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក អាស៊ី និងនៅអាមេរិក។ ក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ១៥៣៤ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨០ អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្របានហៅប្រទេសបារាំង តាមភាសាមួយបែបទៀតថា ចក្រភពអាណានិគម ឬ French Colonial Empire។
ចក្រភពអាណានិគមរបស់ប្រទេសបារាំង ត្រូវបានបែងចែកជាពីរដំណើរកាល គឺចាប់ពីដំណាក់កាលដំបូង រហូតមកដល់ឆ្នាំ១៨១៤ និងចាប់ពីឆ្នាំ១៨៣០ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨០។ ក្រោយឆ្នាំ១៨១៤ បារាំងបានបាត់បង់ប្រទេសដែលស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមរបស់ខ្លួនជាច្រើន។ នៅចន្លោះសតវត្សរ៍ទី១៩ និងទី២០ ចក្រភពអាណានិគមបារាំង គឺជាចក្រភពអាណានិគមធំទីពីរក្នុងលោកបន្ទាប់ពីចក្រភពអង់គ្លេសដែលគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុបជាង ១២លានគីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ ប្រទេសដែលទទួលបានឯករាជ្យចុងក្រោយគេពីប្រទេសបារាំងគឺ វ៉ានូទូ (សមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក) នៅឆ្នាំ១៩៨០។
តើប្រទេសណាខ្លះដែលមានប្រវត្តិស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមបារាំង៖
-បារាំង បានបង្ហូតទង់ជាតិនៅក្រៅដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនដំបូងនៅឆ្នាំ១៥៣៤ នៅឆក Gaspe (ក្បែរទីក្រុងកេប៊ិចប្រទេសកាណាដាសព្វថ្ងៃ)។
ប្រទេស និងដែនដីនៅទ្វីបអឺរ៉ុប៖
-អាល់បានី (១៩១៦-១៩២០) ៖ មិនមែនគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ទេ គឺរដ្ឋសម្ព័ន្ធមិត្តបង្កើតឡើងដោយកងកម្លាំងបារាំងនៅប្រទេសនេះ)
-អង់ដូរ៉ា (១៨០៦-១៨១៤)
-អូទ្រីស (១៩៤៥-១៩៥៦)៖ គ្រប់គ្រងដែនដីរបស់ប្រទេសនេះប្រមាណតែ ១៥,៨%
-បែលហ្សិក មានបីដំណាក់កាល ៖ (១៧០៣-១៧០៦) (១៧៤៥-១៧៤៨) និង (១៧៩៥-១៨១៤)
-ក្រូអាត (១៨០៨-១៨១៣) ៖គ្រប់គ្រងដែនដីចំនួន ១១តំបន់ប៉ុណ្ណោះ
-ក្រិក (១៧៩៧-១៨០២) គ្រប់គ្រងដែនដី ១,៧៥%, កោះ Kastelorizo (១៩១៥-១៩២០) និងដែនដីមួយចំនួនទៀត
-អ៊ីតាលី (១៨០៥-១៨១៤)
-អាល្លឺម៉ង់ (១៨០៦-១៨១៣) គ្រប់គ្រងរដ្ឋប្រហែល ៣០
-ម៉ាល់តា (១៧៩៨-១៨០០) គ្រប់គ្រងមួយរយៈពេលខ្លី អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនមិនចាត់បញ្ចូលក្នុងប្រទេសអាណានិគមបារាំងទេ
-ម៉ូណាកូ (១៧៩៣-១៨១៤)
-ដែនដីមួយចំនួនរបស់ប្រទេសហុឡង់ដ៍ (១៧៩៣-១៨១៤)
-ប៉ូឡូញ៖ ដែនដី Duchy of Warsaw (១៨០៧-១៨១៥)
-ព័រទុយហ្គាល់ (១៨០៧-១៨១០) គ្រប់គ្រងមួយរយៈពេលខ្លី អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនមិនចាត់បញ្ចូលក្នុងប្រទេសអាណានិគមបារាំងទេ
-អេស្ប៉ាញ (១៨០៨-១៨១៣)
-ស្វីស (១៧៩៨-១៨១៨)
-ដែនដីវ៉ាទីកង់
ទ្វីបអាមេរិក
-ដែនដីមួយចំនួននៅកាណាដា ឬគេហៅថា បារាំងថ្មី (១៥៣៤-១៧៦៣)
-ដែនដីមួយចំនួននៅសហរដ្ឋអាមេរិក (ចន្លោះពីឆ្នាំ១៥៦២-១៨០៤)៖
-ប្រេស៊ីល (ដែនដីមួយចំនួនធំ) ៖ ចន្លោះពីឆ្នាំ ១៥៣១-១៨៩៧
-ម៉ិកស៊ីកូ៖
-ហៃទី (១៦២៧-១៨០៤)
-French Guiana (១៦៤៣-)
-ដូមីនីកា (១៦២៥-១៦៦៣. ១៧៧៨-១៧៨៣)
-តូបាហ្គោ ៖ (១៦៦៦-១៦៦៧. ១៧៨១-១៧៩៣. ១៨០២-១៨០៣) និងដែនដីជាច្រើនទៀតនៅទ្វីបអាមេរិក។
អាហ្វ្រិក
-ម៉ារ៉ុក (១៩១២-១៩៥៦)
-អាល់ហ្សេរី (១៨៣០-១៩៦២)
-អេហ្សីប
-ទុយនីស (ឯករាជ្យ ១៩៥៦)
-លីប៊ី (ឯករាជ្យ ១៩៥១)
-កូឌីវ័រ (១៨៤៣-១៩៦០)
-បេនីន (១៨៨៣-១៩៦០)
-ម៉ាលី (១៨៨៣-១៩៦០)
-ហ្គីណេ (១៨៩១-១៩៥៨)
-ម៉ូរីតានី (១៩០២-១៩៦០)
-នីហ្សេរ (១៨៩០-១៩៦០)
-សេណេហ្គាល់ (១៦៧៧-១៩៦០)
-នីហ្សេរីយ៉ា
-ហ្គែមប៊ី
-ឆាត (១៩០០-១៩៦០)
-សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្ដាល (១៩០៥-១៩៦០)
-សាធារណរដ្ឋកុងហ្គោ (១៨៧៥-១៩៦០)
-ហ្គាបុង (១៨៣៩-១៩៦០)
-កាមេរ៉ូន (១៩១៨-១៩៦០)
-អេរីទ្រី (១៨៣៨-១៨៥៣)
-ម៉ាដាហ្គាស្កា (១៨៩៦-១៩៦០)
-ឌីប៊ូទី
-ស៊ីហ្សែលលីស (១៧៥៦-១៨១០)
-កូម៉ូរ៉ូស (១៨៦៦-១៩៧៥)
អាស៊ី
-វៀតណាម (១៨៥៨-១៩៥៤)
-ឡាវ (១៨៩៣-១៩៥៤)
-កម្ពុជា (១៨៦៣-១៩៥៣)
-ឥណ្ឌា
-ស៊ីរី (១៩២០-១៩៤៦)
-យេមែន
-លីបង់ (ឯករាជ្យ ១៩៤៣)
ក្រៅពីនេះនៅមានដែនដីជាច្រើនទៀត៕
ចក្រភពអាណានិគមរបស់ប្រទេសបារាំង ត្រូវបានបែងចែកជាពីរដំណើរកាល គឺចាប់ពីដំណាក់កាលដំបូង រហូតមកដល់ឆ្នាំ១៨១៤ និងចាប់ពីឆ្នាំ១៨៣០ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨០។ ក្រោយឆ្នាំ១៨១៤ បារាំងបានបាត់បង់ប្រទេសដែលស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមរបស់ខ្លួនជាច្រើន។ នៅចន្លោះសតវត្សរ៍ទី១៩ និងទី២០ ចក្រភពអាណានិគមបារាំង គឺជាចក្រភពអាណានិគមធំទីពីរក្នុងលោកបន្ទាប់ពីចក្រភពអង់គ្លេសដែលគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុបជាង ១២លានគីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ ប្រទេសដែលទទួលបានឯករាជ្យចុងក្រោយគេពីប្រទេសបារាំងគឺ វ៉ានូទូ (សមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក) នៅឆ្នាំ១៩៨០។
តើប្រទេសណាខ្លះដែលមានប្រវត្តិស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមបារាំង៖
-បារាំង បានបង្ហូតទង់ជាតិនៅក្រៅដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនដំបូងនៅឆ្នាំ១៥៣៤ នៅឆក Gaspe (ក្បែរទីក្រុងកេប៊ិចប្រទេសកាណាដាសព្វថ្ងៃ)។
ប្រទេស និងដែនដីនៅទ្វីបអឺរ៉ុប៖
-អាល់បានី (១៩១៦-១៩២០) ៖ មិនមែនគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ទេ គឺរដ្ឋសម្ព័ន្ធមិត្តបង្កើតឡើងដោយកងកម្លាំងបារាំងនៅប្រទេសនេះ)
-អង់ដូរ៉ា (១៨០៦-១៨១៤)
-អូទ្រីស (១៩៤៥-១៩៥៦)៖ គ្រប់គ្រងដែនដីរបស់ប្រទេសនេះប្រមាណតែ ១៥,៨%
-បែលហ្សិក មានបីដំណាក់កាល ៖ (១៧០៣-១៧០៦) (១៧៤៥-១៧៤៨) និង (១៧៩៥-១៨១៤)
-ក្រូអាត (១៨០៨-១៨១៣) ៖គ្រប់គ្រងដែនដីចំនួន ១១តំបន់ប៉ុណ្ណោះ
-ក្រិក (១៧៩៧-១៨០២) គ្រប់គ្រងដែនដី ១,៧៥%, កោះ Kastelorizo (១៩១៥-១៩២០) និងដែនដីមួយចំនួនទៀត
-អ៊ីតាលី (១៨០៥-១៨១៤)
-អាល្លឺម៉ង់ (១៨០៦-១៨១៣) គ្រប់គ្រងរដ្ឋប្រហែល ៣០
-ម៉ាល់តា (១៧៩៨-១៨០០) គ្រប់គ្រងមួយរយៈពេលខ្លី អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនមិនចាត់បញ្ចូលក្នុងប្រទេសអាណានិគមបារាំងទេ
-ម៉ូណាកូ (១៧៩៣-១៨១៤)
-ដែនដីមួយចំនួនរបស់ប្រទេសហុឡង់ដ៍ (១៧៩៣-១៨១៤)
-ប៉ូឡូញ៖ ដែនដី Duchy of Warsaw (១៨០៧-១៨១៥)
-ព័រទុយហ្គាល់ (១៨០៧-១៨១០) គ្រប់គ្រងមួយរយៈពេលខ្លី អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនមិនចាត់បញ្ចូលក្នុងប្រទេសអាណានិគមបារាំងទេ
-អេស្ប៉ាញ (១៨០៨-១៨១៣)
-ស្វីស (១៧៩៨-១៨១៨)
-ដែនដីវ៉ាទីកង់
ទ្វីបអាមេរិក
-ដែនដីមួយចំនួននៅកាណាដា ឬគេហៅថា បារាំងថ្មី (១៥៣៤-១៧៦៣)
-ដែនដីមួយចំនួននៅសហរដ្ឋអាមេរិក (ចន្លោះពីឆ្នាំ១៥៦២-១៨០៤)៖
-ប្រេស៊ីល (ដែនដីមួយចំនួនធំ) ៖ ចន្លោះពីឆ្នាំ ១៥៣១-១៨៩៧
-ម៉ិកស៊ីកូ៖
-ហៃទី (១៦២៧-១៨០៤)
-French Guiana (១៦៤៣-)
-ដូមីនីកា (១៦២៥-១៦៦៣. ១៧៧៨-១៧៨៣)
-តូបាហ្គោ ៖ (១៦៦៦-១៦៦៧. ១៧៨១-១៧៩៣. ១៨០២-១៨០៣) និងដែនដីជាច្រើនទៀតនៅទ្វីបអាមេរិក។
អាហ្វ្រិក
-ម៉ារ៉ុក (១៩១២-១៩៥៦)
-អាល់ហ្សេរី (១៨៣០-១៩៦២)
-អេហ្សីប
-ទុយនីស (ឯករាជ្យ ១៩៥៦)
-លីប៊ី (ឯករាជ្យ ១៩៥១)
-កូឌីវ័រ (១៨៤៣-១៩៦០)
-បេនីន (១៨៨៣-១៩៦០)
-ម៉ាលី (១៨៨៣-១៩៦០)
-ហ្គីណេ (១៨៩១-១៩៥៨)
-ម៉ូរីតានី (១៩០២-១៩៦០)
-នីហ្សេរ (១៨៩០-១៩៦០)
-សេណេហ្គាល់ (១៦៧៧-១៩៦០)
-នីហ្សេរីយ៉ា
-ហ្គែមប៊ី
-ឆាត (១៩០០-១៩៦០)
-សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្ដាល (១៩០៥-១៩៦០)
-សាធារណរដ្ឋកុងហ្គោ (១៨៧៥-១៩៦០)
-ហ្គាបុង (១៨៣៩-១៩៦០)
-កាមេរ៉ូន (១៩១៨-១៩៦០)
-អេរីទ្រី (១៨៣៨-១៨៥៣)
-ម៉ាដាហ្គាស្កា (១៨៩៦-១៩៦០)
-ឌីប៊ូទី
-ស៊ីហ្សែលលីស (១៧៥៦-១៨១០)
-កូម៉ូរ៉ូស (១៨៦៦-១៩៧៥)
អាស៊ី
-វៀតណាម (១៨៥៨-១៩៥៤)
-ឡាវ (១៨៩៣-១៩៥៤)
-កម្ពុជា (១៨៦៣-១៩៥៣)
-ឥណ្ឌា
-ស៊ីរី (១៩២០-១៩៤៦)
-យេមែន
-លីបង់ (ឯករាជ្យ ១៩៤៣)
ក្រៅពីនេះនៅមានដែនដីជាច្រើនទៀត៕
No comments:
Post a Comment