ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ

បន្ទាយមានជ័យ
ខេត្ត
ទីជនបទនៅបន្ទាយមានជ័យ
ផែនទីកម្ពុជាដែលផ្ដិតឱ្យឃើញបន្ទាយមានជ័យ
កូអរដោនេ: 13°45′N 103°00′Eកូអរដោនេ: 13°45′N 103°00′E
ប្រទេស	កម្ពុជា
ទីរួមខេត្ត	សិរីសោភ័ណ
រដ្ឋាភិបាល
• អភិបាលខេត្ត	ឯ.ឧ. សួន-បវរ (គ.ប្រ.ក.)
ផ្ទៃក្រឡា
• សរុប	៦៦៧៩ គម២ (២៥៧៩ ម៉ាយ ការ)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា	ជាប់លេខ១៣
ប្រជាជន (ជំរឿន ២០០៨)[១]
• សរុប	៦៧៧៨៧២
• ចំណាត់ថ្នាក់	ជាប់លេខ១០
• សន្ទភាព	១០០/គម២ (២៦០/ម៉ាយ ការ)
ប្រជានាម	អ្នកបន្ទាយមានជ័យ
ល្វែងម៉ោង	ម.ស.ស.+០៧
ក្រមវាយទូរសព្ទ	+៨៥៥
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	KH-1
ស្រុក-ក្រុង	៨
ឃំុ-សង្កាត់	៦៤
ភូមិ	៦២៤

បន្ទាយមានជ័យ (អ.ស.អ.: [ɓɑntiəj miən cɨj]) ជា ខេត្ត មួយនៃប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅចុងពាយព្យ។ មានព្រំខេត្តជាប់ខេត្តឧត្តរមានជ័យ និង សៀមរាបនៅខាងកើត បាត់ដំបងនៅខាងត្បូង និងមានព្រំដែនរួមអន្តរជាតិជាមួយថៃនៅខាងលិច។ ទីរួមខេត្ត និងទីក្រុងធំបង្អស់គឺសិរីសោភ័ណ។

បន្ទាយមានជ័យគឺជាខេត្តធំបង្អស់ទី១៣ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយមានប្រជាជន ៦៧៨០៣៣ នាក់ វាជាប់លេខជាខេត្តធំទី ១០ ប្រចាំប្រទេស។ ក្រុងប៉ោយប៉ែតនៅប៉ែកខាងលិចនៃខេត្តគឺជាព្រំដែនអន្តរជាតិឆ្លងចូលទៅប្រទេសថៃ។ បន្ទាយមានជ័យគឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប្រាំបួនដែលជាប៉ែកភាគនៃដែនជំរកជីវមណ្ឌលទន្លេសាប។^[២]

មាតិកា

  [លាក់] 

• ១ប្រវត្តិ
• ២ភូមិសាស្ត្រ
• ៣រដ្ឋបាល
• ៤ប្រជាសាស្ត្រ
• ៥សេដ្ឋកិច្ច
• ៦ឯកសារយោង
• ៧តំនភ្ជាប់ខាងក្រៅ

ប្រវត្តិ[កែប្រែ]

តំបន់​នេះ​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​អាណាចក្រ​ខ្មែរ ដោយសារ​នៅ​ភាគ​ខាងជើង​ខេត្ត​គេ​ឃើញ​មាន ប្រាសាទ​បន្ទាយឆ្មារ ដែល​គេ​ជឿ​ថា​ត្រូវ​បាន​សាង​ឡើង​នៅ​រវាង​សតវត្ស​ទី​១២ និង ទី​១៣​។ ប្រាសាទដែលគេស្គាល់តិចតួចជាងគេគឺ ប្រាសាទបន្ទាយនាង និង បន្ទាយទ័ព។^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]} នៅ​សតវត្ស​ទី ១៧ សៀម​បាន​ឈ្លានពាន​កាន់កាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា ហើយ​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​ជា​ខេត្តស៊ីសុផុន​។ នៅ​ឆ្នាំ ១៩០៧ សៀម​បាន​ប្រគល់​ខេត្ត​នេះ​ទៅ​បារាំង ដែល​ក្រោយមក​ត្រូវ​បាន​បញ្ចូល ជា​ដី​ខេត្តបាត់ដំបង​វិញ។នៅ​ឆ្នាំ ១៩៨៨ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​ត្រូវ​បាន​បំបែក​ចេញពី​ខេត្តបាត់ដំបង ដោយ​មាន​ស្រុក​ដំបូង​៥​គឺ ស្រុកមង្គលបុរី ស្រុកថ្មពួក ស្រុកសិរីសោភ័ណ ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ និង​ស្រុកភ្នំស្រុក​។

នៅឆ្នាំ ១៧៩៥ សៀមបានត្រួតត្រាលើប្រទេសកម្ពុជាភាគខាងលិច ហើយបានធ្វើឱ្យតំបន់នោះក្លាយជាខេត្តសៀមនៃកម្ពុជាភាគខាងក្នុងដែលមានទីរដ្ឋបាលនៅព្រះដំបង (បាត់ដំបង)។ ខេត្តនេះបានបន្តក្រោមការត្រួតត្រារបស់សៀមរហូតដល់ឆ្នាំ១៩០៧ នៅពេលនោះសៀមបានជួញប្រែនៅខាងក្នុងកម្ពុជាដើម្បីយកទំនិញត្រឡប់ទៅត្រាច និង ដានជ័យវិញ។ ក្នុងឆ្នាំដដែល ព្រះបានស៊ីសុវត្ថិបានសំរេចព្រះទ័យបំបែកខេត្តកម្ពុជាភាគខាងក្នុងដែលត្រឡប់មកវិញទៅជាខេត្តបាត់ដំបង (ដែលរួមមានសិរីសោភ័ណ) និងខេត្តសៀមរាប។ នៅគ្រាដែលថៃបានបញ្ចូលកម្ពុជាប៉ែកខាងលិចជាទឹកដីរបស់ខ្លួនឡើងវិញ នៅឆ្នាំ១៩៤១ សិរីសោភ័ណបានបំបែកចេញពីខេត្តបាត់ដំបង និងមានទីរួមខេត្តរដ្ឋបាលនៅខេត្តវិបុលសង្គ្រាមដែលបានបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៤៦ នៅពេលដែលតំបន់នោះទាំងស្រុងបានបង្វែរត្រឡប់មកក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង។^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]}

កំឡុងសង្គ្រាមរដ្ឋប្បវេណីកម្ពុជាក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យពីទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ និង ទសវត្ស១៩៨០គឺជាខ្សែត្រៀមជួរមុខក្នុងការប្រយុទ្ធគ្នាជាច្រើន ហើយក៏ធ្វើឱ្យវាក្លាយជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំងបីដែលសំបូរគ្រាប់មីនច្រើនជាងគេបង្អស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជារួមគ្នានឹងខេត្តប៉ៃលិន និងបាត់ដំបង។^[៣]

ភូមិសាស្ត្រ[កែប្រែ]

ប៉ោយប៉ែត

ខេត្តបន្ទាយមានជ័យស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជា និងមានចម្ងាយ ៣៦០ គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ទីក្រុងភ្នំពេញ។ ខេត្តដែលនៅជុំវិញមាន ខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តសៀមរាប ខេត្តឧត្តរមានជ័យ និង ខេត្តសាកែវ និងខេត្តបុរីរ៉ាំ របស់ប្រទេសថៃ។ ប៉ោយប៉ែតជាទីប្រជុំជននៅជាប់ជាយដែនជាមួយថៃ។ ប៉ោយប៉ែតជាកូនសោរសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងសំខាន់ក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ ប៉ោយប៉ែតនៅជាប់នឹងក្រុងអារញ្ញប្រាថេត (ឬហៅដោយខ្លីថាអារញ្ញដែលនៅខាងថៃ។ ផ្ទៃដីខេត្តភាគច្រើនជាតំបន់ទំនាប ជាមួយនឹងតំបន់ភ្នំខ្លះៗនៅភាគខាងជើងនិងខាងកើត។ ស្ទឹងសំខាន់ៗមាន ស្ទឹងមង្គលបុរី និង​ ស្ទឹងស៊ីសុផុន។

ព្រៃឈើខ្មែរនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ

សីតុណ្ហភាព​មធ្យមរបស់​ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​គឺនៅចន្លោះពី​៣០ទៅ៣៣​អង្សា។ អាកាសធាតុមានលក្ខណៈ​ក្ដៅសើមដូចនៅទូទាំងប្រទេស​កម្ពុជាដែរ។ រដូវវស្សា​ចាប់ពីខែ​មិថុនាទៅតុលា រដូវរងារចាប់ពីខែវិច្ឆិកាដល់កុម្ភៈ និងរដូវក្ដៅចាប់ពីខែមិនាទៅខែឧសភា។

បឹងតូចនៅសិរីសោភ័ណ។

រដ្ឋបាល[កែប្រែ]

ប៉ោយប៉ែត

ខេត្តបន្ទាយមានជ័យមាន ១០ក្រុង ស្រុក ៦៥ឃុំ សង្កាត់ និង ៦៤៤ភូមិ ^[៤]៖

ក្រម	ក្រុង ស្រុក	អង់គ្លេស	ចំនួនឃុំសង្កាត់	ចំនួនភូមិ	ឯកសារយោង
0102	ស្រុកមង្គលបូរី	Mongkol Borei District	13	156	ប្រកាសលេខ ៤៩៣ប្រ.ក
0103	ស្រុកភ្នំស្រុក	Phnum Srok District	6	56	ប្រកាសលេខ ៤៩៣ប្រ.ក
0104	ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ	Preah Netr Preah District	9	118	ប្រកាសលេខ៤៩៣ប្រ.ក
0105	ស្រុកអូរជ្រៅ	Ou Chrov District	7	56	ប្រកាសលេខ ៤៩៣ ប្រ.ក
0106	ក្រុងសិរីសោភ័ណ	Serei Saophoan Municipality	7	46	អនុក្រឹត្យលេខ ១៦អនក្រ.បក
0107	ស្រុកថ្មពួក	Thma Puok District	6	65	ប្រកាសលេខ ៤៩៣ប្រ.ក
0108	ស្រុកស្វាយចេក	Svay Chek District	8	71	ប្រកាសលេខ ៤៩៣ប្រ.ក
0109	ស្រុកម៉ាឡៃ	Malai District	6	38	ប្រកាសលេខ ៤៩៣ប្រ.ក
0110	ក្រុងប៉ោយប៉ែត	Paoy Paet Municipality	3	38	អនុក្រឹត្យលេខ ២៣២អនក្រ.បក

ប្រជាសាស្ត្រ[កែប្រែ]

ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​មានប្រជាជន​សរុប ៨១៦ ៣៨២ ឬ ៥,២៤២%នៃប្រជាជនកម្ពុជាសរុប (ទិន្នន័យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ឆ្នាំ២០០៧)។ ក្នុងនោះមានបុរស ៤០២ ២០១ (ត្រូវជា៤៩,១១%) និង ស្ត្រី ៤១៤ ១៨១ (ត្រូវជា៥០,៨៩%)។ អត្រាកំនើន​ប្រជាជនស្មើនឹង ៥,៩៣%។ ប្រជាជន​ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ៩៣%ជាកសិករ ៥%ជាពាណិជ្ជករ ១,១៧%ជាអ្នកនេសាទ និង ០.៨៣%ទៀតជាមន្ត្រីរាជការ។

សេដ្ឋកិច្ច[កែប្រែ]

សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត៩៣%ពឹងផ្អែកលើ​កសិកម្មនិងនៅសល់៧%ទៀតគឺ​ការនេសាទនិងពាណិជ្ជកម្ម។ ដោយសារតែខេត្ត​នេះមានព្រំដែនជាប់​នឹងប្រទេស​ថៃ អាជីកម្មបនល្បែង (កាស៊ីណូ) កំពុងតែរីកដុះដាល​យ៉ាងខ្លាំង ដែលកំពុងក្លាយជាប្រភព​ចំនូលដ៏សំខាន់សំរាប់ខេត្ត។

• ផ្សារ៖ កណ្ដាលហ៊ុយគា គុត្តសត ចំការគ ជប់វ៉ារី អគ្គ ថ្មពួក ទឹកថ្លា និមិត្ត បន្ទាយឆ្មារ បន្ទាយនាង ប៉ោយប៉ែតថ្មី ភ្នំតូច ភ្នំធំ ភ្នំស្រុក មង្គល មង្គលបុរី ម៉ាឡៃ រលួស រហាត់ទឹក រ៉ាថ្មី រាត្រី ហ៊ុយឡេងសិរីសោភ័ណ សែនជ័យដីថ្មី(សហគមន៍) សឿ ស្វាយចេក អូរស្ងួត អូរអំបិល
• ផ្សារធ្លាប់មាន៖ កណ្ដាល